16.07.2017
„Jakie masz marzenia?” pyta jedna z poznanych osób Star, główną bohaterkę filmu.
„Pierwszy raz ktoś mnie o to pyta…” odpowiada dziewczyna.
W tym jednym zdaniu kryje się tło psychologiczne tego filmu.
Prawdopodobnie nikt nigdy nie zadbał o podstawowe potrzeby emocjonalne Star. Nikt nie opiekował się nią, nawet gdy była dzieckiem. Nikt nie wypełnił wobec niej roli wychowawczej i rozwojowej w jej dotychczasowym życiu.
Aż do poznania ekipy młodych ludzi Crystal i Jake’a.
American Honey to pociągająca wizualnie opowieść o młodości w trudnych warunkach. Młodości, która musi walczyć o przetrwanie, jest dzika i romantyczna, niebezpieczna i wolna.
Mocą filmu jest obraz – ciepłe, rozmyte zdjęcia przyrody i tła oraz zbliżenia na młodych, pełnych życia ludzi, a także muzyka – brawa za wybór listy utworów nadających rytm i energię opowiadanej historii.
O czym jest ta filmowa opowieść?
W warstwie fabularnej to atrakcyjny wizualnie film drogi z obyczajowym tłem i piękna dziewczyna z problemami, która próbuje stanąć na nogi w swoim dopiero co rozpoczynającym się dorosłym życiu.
Jeśli chodzi o filmową psychologię znajdziesz w tym filmie między innymi:
Rys rodziny dysfunkcyjnej.
Star zostawia za sobą rodzinę, w której dorośli nie wypełniali podstawowych ról i obowiązków. To główna bohaterka była rodzicem i opiekunem dla młodszego rodzeństwa, zajmowała się domem i zapewniała bezpieczeństwo. Dorośli pozostawili dzieci same sobie przerzucając odpowiedzialność na najstarszą siostrę.
Gdy podstawowe role w rodzinie są zaburzone i dzieci pełnią funkcje dorosłych jedną z ról, w którą wchodzi najczęściej najstarsze dziecko to tzw. dziecko bohater (pisaliśmy o tych mechanizmach szeroko przy okazji recenzji psychologicznej oscarowego Moonlight). Bohater zastępuje rodziców w ich rolach, jednocześnie nie ma możliwości być dzieckiem i rozwijać się w emocjonalnie odpowiednich warunkach. Ma to swoje konsekwencje w jego późniejszym życiu. Taki młody dorosły często ma problemy z wchodzeniem w relacje ze względu na utratę zaufania do świata lub przeciwnie – rozpaczliwie szuka kogoś, z kim mógłby być blisko. Kogoś kto zapełnił by ten brak powstały w dzieciństwie. Taką postawę reprezentuje Star.
Główna bohaterka podejmuje decyzję o ucieczce od swojego życia, aby spróbować uratować siebie i zacząć na nowo. To częsty psychologiczny mechanizm obronny tzw. dzieci bohaterów – aby zminimalizować koszty emocjonalne z tytułu osamotnienia w relacjach w rodzinnym domu decydują się na ucieczkę, by ochronić siebie.
Ucieczka poza system.
Star i jej rówieśnicy prawdopodobnie pochodzący z równie trudnych, dysfunkcyjnych środowisk tworzą grupę, w której nareszcie ktoś poświęca im uwagę i której czują się częścią, w której mogą odnieść sukces i czują się ważni.
Obserwujemy tu bazowe, zwłaszcza w okresie dojrzewania, potrzeby uznania i przynależności do grupy oraz naturalną potrzebę bliskości. Star w końcu może doświadczyć bycia widzianą, może dostać prezent, ktoś się nią zajmuje. Nawet jeśli stoi za tym interes, to prawdopodobnie po raz pierwszy w życiu czuje się zaopiekowana..
Z tych samych powodów dzieciaki z trudnych środowisk wpadają w sidła gangów, sekt i komun, mając poczucie (często iluzoryczne) bycia znaczącą częścią jakiejś grupy. W przypadku filmu – grupy, która balansuje na granicy prawa i oszustwa, po to aby przetrwać.
Siła przetrwania.
Gdy uniwersalne wartości, takie jak: poczucie dobra i zła, szacunku dla drugiego człowieka, empatii, różnic pomiędzy kłamstwem a prawdą nie zostały przekazane, to co pozostaje?
Dla wielu dzieciaków z podobnych rodzin liczy się instynkt przetrwania i prawo silniejszego. Zmuszone od małego do radzenia sobie w pojedynkę, bez wsparcia dorosłych, często obserwując wszystko to co nazywamy patologią, nie mając odpowiednich wzorców nie miały za dużego wyboru. Konsekwencje takiego procesu oglądamy na ekranie w postaci grupy młodych ludzi próbujących zarobić i przetrwać. Tak jak potrafią. Także imając się kłamstwa i oszustwa. To ich nie usprawiedliwia, ale też trudno jednoznacznie wydawać na nich wyroki.
Dlatego dzieciakom w podobnych sytuacjach należy się jak najwcześniejsza pomoc, aby miały jakąkolwiek szansę wyjść na prostą.
Niedoceniania siła jednostki.
Patologiczne warunki dorastania, rodziny dysfunkcyjne, brak wzorców.. To wszystko nie daje specjalnej nadziei dla młodzieży dorastającej w tak trudnym środowisku.
A jednak w osobie Star dostrzegamy siłę jednostki. Dziewczynę, która potrafi zachować w sobie pierwiastek człowieczeństwa, wrażliwość na drugiego człowieka, dobro w stosunku do zwierząt i ludzi, chęć niesienia pomocy. Pomimo tego, że nikt jej tej pomocy nie oferował, kiedy jej potrzebowała.
Można tu postawić pytanie: jak to się dzieje, i nie jest to rzadki przypadek, że w tych samych patologicznych rodzinach i rodzeństwach jedno zostaje złodziejem, a drugie potrafi pozostać uczciwym człowiekiem?
Jakie czynniki powodują, że w tych samych warunkach ktoś potrafi pielęgnować w sobie dobro, gdy ktoś inny nie widzi alternatywy dla złego postępowania?
Co o tym decyduje?
Różna konfiguracja genów, dynamika sytuacji, przypadek?
Trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź ale warto dostrzec tę wrażliwość w drugim człowieku. Dać mu szansę. I nie przeoczyć w swoim otoczeniu kogoś takiego jak filmowa Star.
Jeden z pacjentów pochodzący z dysfunkcyjnej rodziny i patologicznego kryminalnego środowiska, który wyrósł mimo to na uczciwego, dobrego człowieka powiedział kiedyś w gabinecie:
„A jaki ja miałem wybór mając wokół siebie tyle anty przykładów? Wiedziałem kim nie chcę być. Musiałem zostać dobrym człowiekiem.”
American Honey to w naszym odbiorze filmowa impresja o potrzebie ucieczki, wolności, bliskości i miłości, a także o tym, iż w każdych warunkach można zachować człowieczeństwo.
Polecamy film wszystkim osobom, które doświadczyły przemocy. Nie tylko fizycznej, ale także tej emocjonalnej rozumianej jako chłód ze strony dorosłych, zaniedbanie, nieobecność i szantaż emocjonalny. Nie możemy również zapominać o przemocy ekonomicznej i seksualnej, obecnej w filmie na każdym kroku, a także o uzależnieniach. To film dla „bohaterów” i wszystkich tych, dla których temat rodzin dysfunkcyjnych jest bliski.
Poza wyjątkowo uwodzącą warstwą obrazu i muzyki można dostrzec opisane procesy psychologiczne w relacjach między głównymi bohaterami.
W obszarze psychoedukacji warto po seansie zadać sobie pytania:
- W jakim środowisku rodzinnym dojrzewałem / am?
- Jaką przyjęłam/przyjąłem rolę?
- Jak sobie radziłem/łam?
- Co pozwoliło mi przetrwać?
- Jaki wpływ moje środowisko rodzinne ma na moje dorosłe życie i relacje z innymi?
- Czy znam osoby w podobnej sytuacji, jak główna bohaterka filmu?
- W jaki sposób mogę pomóc?
oraz artykuł o jednym z najczęściej występujących w Polsce problemów w rodzinach dysfunkcyjnych i konsekwencjach z nim związanych:
http://psychologwlodzi.pl/dorosle-dzieci-alkoholikow/
Jeśli po lekturze tej recenzji psychologicznej odczuwasz potrzebę pomocy to przekłuj ją w działanie. Na pewno i w Twoim mieście lub miejscowości są ośrodki i fundacje wspierające osoby z rodzin dysfunkcyjnych. Możesz sobie pomóc. Lub innym, jeśli to pierwsze masz już za sobą. Z resztą pomaganie ma również funkcję terapeutyczną.
Zapraszamy.
Seans Psychologiczny
Do zobaczenia w kinie 😊
Kliknij, polub, udostępnij.